İşitme, dış ortamdaki ses uyanlarının dış kulak, orta kulak ve iç kulağa iletilmesi ile meydana gelen elektriksel potansiyellerin sekizinci kraniyal sinir aracılığı ile işitme korteksine ulaştırılması ve beynin işitme merkezinde algılanmasıdır.[1]

İşitme kaybı, en yaygın görülen gelişimsel bozukluktur. İşitme kaybının ilk altı ay içerisinde tanılanması ve erken müdahale hizmetlerinin sağlanması durumunda bu çocukların dil gelişimlerinin normal ya da normale yakın olduğu bilinmektedir. Bu nedenle dünyada yenidoğan döneminde işitme taramaları giderek yaygınlaşmaktadır. Türkiye’de de Sağlık Bakanlığı 2004 yılından itibaren yenidoğan bebeklerde işitme tarama testini zorunlu kılmıştır.[2] Bu durum çocuğun sağlıklı gelişmesi için bir fırsat yaratmaktadır.[3]

Amerikan Pediatri Akademisi Bebek İşitme Komitesi, tüm çocuklarda 3. aydan önce işitme taraması yapılmasını ve 6. aydan önce de uygun girişimlerin başlatılması gerektiğini bildirmiştir.[4]

Çocuklarda İşitme Sağlığı

Çocuklar doğdukları zaman konuşma dışındaki (gülme, ağlama, göz kontağı, vs.) becerileri sayesinde dış dünya ile ilişki kurmaya çalışırlar. Bunlara yaklaşık 1 yaşından sonra konuşma da eklenir. Ancak bunun olabilmesi için çocuğun normal sınırlar içindeki bir işitme fonksiyonuna sahip olması gerekmektedir. Bu gerçekleşmediği taktirde çocukta konuşma problemi çıkabileceği gibi, aynı zamanda psişik ve sosyal problemler de kendini gösterecektir. Bu nedenle işitme kaybının çocukluk yaş grubunda erken tanınması çok önemlidir.[5]

Çocukların sağlıklı bir şekilde büyümesi ve öğrenmesi, iyi bir işitme duyusuna sahip olmalarına bağlıdır. İşitme kaybı, dil gelişimini, sosyal etkileşimleri ve eğitim hayatını olumsuz yönde etkileyebilir. Bu nedenle, çocuklarda işitme sağlığına özel önem verilmesi ve işitme kaybının önlenmesi ve erken teşhisi için gereken adımların atılması önemlidir.

İşitme Kaybına Neden Olan Faktörler
İşitme kaybının birçok nedeni vardır ve kesin nedeni belirlemek her zaman mümkün olmayabilir. Bazı olası nedenler aşağıda listelenmiştir.

·       Genetik faktörler. Bunlar çocukluk çağı işitme kayıplarının yaklaşık %40'ından sorumludur. Akraba evliliğinden doğan çocuklarda işitme kaybı çok daha sıktır.

·       Enfeksiyonlar.

·       Annenin hamilelik sırasında kızamıkçık veya sitomegalovirüs gibi bir enfeksiyon geçirmesi nedeniyle çocuklar işitme kaybıyla doğabilirler.

·       Menenjit, kabakulak ve kızamık gibi çocukluk çağı enfeksiyonları işitme kaybına neden olabilir.

·       Kulak enfeksiyonları – genellikle kulak akıntısı ile belirti verir (kronik süpüratif orta kulak iltihabı). Bu tür kulak enfeksiyonları, işitme kaybının yanı sıra nadiren menenjit ve beyin apsesi gibi hayatı tehdit eden sorunlara da yol açabilir.

·       Doğum sırasındaki koşullar. Prematürite (erken doğum), düşük doğum ağırlığı, doğum anında oksijen eksikliği, yenidoğan sarılığı, kulak ve işitme sinirinin doğuştan malformasyonları.

·       Kulak hastalıkları

·       Çok fazla kulak kiri (kulak kanalı içinde sıkışmış serumen)

·       Kulak içinde sıvı birikmesinin neden olduğu süpüratif olmayan otitis media veya efüzyonlu otitis media (EOM): bu yaygın bir çocukluk problemidir ve hafif ila orta derecede işitme kaybına yol açabilir. Genellikle geçicidir.

·       Gürültü. Kişisel ses sistemleri de dâhil olmak üzere yüksek seslere uzun süre maruz kalmak işitme kaybına neden olabilir. Havai fişek ve ateşli silah gibi kısa, yüksek yoğunluklu sesler bile kalıcı işitme kaybına neden olabilir.

·       İlaçlar. Yenidoğan enfeksiyonları, sıtma, ilaca dirençli tüberküloz ve kanserlerin tedavisinde kullanılanlar ilaçlar kalıcı işitme kaybına neden olabilir (ototoksik ilaçlar).[6]

3 Mart Kulak ve İşitme Günü

İşitme kaybıyla doğan ya da doğum sonrası dönemde işitme kaybı olan çocukların erken dönemde tespit edilmesi, uygun tedavi ve rehabilitasyon uygulamalarının yapılması için Sağlık Bakanlığı tarafından programlar yürütülmektedir. Sağlık Bakanlığı 2004 yılından itibaren yenidoğan bebeklerde işitme tarama testini zorunlu kılmıştır.[7] [8]Bu program sayesinde, işitme kaybı yaşayan çocukların sosyal, bilişsel ve dil gelişimleri olumsuz olarak etkilenmeden, en uyumlu şekilde topluma karışmalarının sağlanması, sağlık personeli ile toplumun bu konuda duyarlılığının ve bilinç düzeyinin artması amaçlanmaktadır.[9] 3 Mart Dünya Kulak ve İşitme Günü bu farkındalığı geniş kitlelerce yaratmak için oldukça önemli bir sağlık günüdür.

Ebeveynlere Tavsiyeler

Ebeveynler çocuklarının işitme sağlığı konusunda proaktif olmalıdır. Çocuklarda işitme kaybının erken belirtilerine dikkat etmek, düzenli sağlık kontrolleri yaptırmak ve gerekli durumlarda uzman bir odyologla görüşmek, erken teşhis ve müdahalenin anahtarlarıdır. Ayrıca, çocukların sesli ortamlara maruz kalmasını sınırlamak da önemlidir.